Poza poznaniem

Życie Grotowskiego było niezwykłe – wspominał Brook. – Pewnego dnia powiedział mi: "Jest tylko jedna rzecz, której pragnę. Chciałbym, chociaż na moment przed śmiercią zajrzeć poza zasłonę świata zmysłów. Chciałbym zobaczyć i zrozumieć, co naprawdę znajdę poza naszym poznaniem". Dla nas wypowiedzenie takiego zdania jest łatwe. Ale wiemy, że Grotowski każdą chwilę poświęcał na dążenie w tym kierunku. Kiedykolwiek się spotkaliśmy, zawsze w pewnym momencie rozmowy pojawiało się nazwisko Gurdżijewa – opowiadał reżyser "Mahabharaty". Zdaniem Brooka, Grotowski nie powielał Gurdżijewa. – Szedł własną drogą, niemożliwą do skopiowania.

Zanim dojdzie do zbudowania i uruchomienia Ośrodka działań twórczych poza Wrocławiem w bezpośrednim sąsiedztwie środowiska naturalnego, niektóre przedsięwzięcia zostaną zainicjowane w warunkach miejskich i będą przygotowaniem do bardziej zaawansowanych prac w późniejszym okresie, a także pomogą w skompletowaniu zespołu realizującego te zadania.

Podłoże działań

Przed przejściem do omówienia tych działań, chciałbym na chwilę odnieść się do uwarunkowań, które stały się inspiracją do penetracji tego obszaru poszukiwań. Obejmują one zagadnienia z obszaru psychologii i socjologii, a także i duchowości.

Umysł i świadomość

Umysł ludzki, na co dzień w życiu, stosuje wiele uproszczeń, w wyniku, których pewne istotne elementy jego rozwoju są przez niego niezauważane i pomijane. Dociera do niego z bezpośredniego, jak i dalszego otoczenia spora ilość informacji bieżących – sytuacyjnych i ogromna ilość informacji przetworzonych poprzez media wszelkiego rodzaju. Kiedy weźmie się jeszcze pod uwagę fakt, że jakaś część tych informacji jest zafałszowana, czyli instrumentalnie zniekształcona, to by odnieść się do nich w jakiś sposób, musi on stosować różne filtry i uproszczenia. Nie zawsze przynoszą one dla niego pożądany skutek, tym bardziej, że zaczyna mu w tym momencie brakować czasu na budowanie „wiedzy” opartej na uważnym obserwowaniu własnych doświadczeń. Przestaje zauważać, że coraz częściej jest sterowany przez czynniki zewnętrzne, którym nie potrafi się oprzeć. W związku z tym traci niezależną (dziewiczą) aktywność twórczą, którą można budować tylko w oparciu o własne doświadczenia.

Co to znaczy doświadczać samemu?

To budować swoją „wiedzę” poprzez własną obserwację zjawisk i logiczną ich analizę, czyli inaczej mówiąc, napływające z doświadczeń informacje poddawać obróbce logicznego myślenia w oparciu o bazę danych budowaną od narodzin do danej chwili. Wnioski jakie tą drogą uzyskuje się, mogą mieć charakter tworzonego kanonu, lub stanowić otwarty punkt odniesienia do przyszłych zdarzeń w obrębie komunikacji z otoczeniem. W procesie tym często bierze udział jeszcze jeden czynnik, który nazywany jest wyczuciem intuicyjnym. Ten dla logicznego myślenia ma charakter irracjonalny. Ale nie koniecznie musi on być w konflikcie z logiką. Podejmowanie decyzji w takim przypadku wykorzystuje nieuświadomione procesy myślowe umysłu, w psychologii mówi się w tym wypadku o roli podświadomości, które tym samym przyśpieszają i upraszczają moment pojęcia decyzji, reakcję i komunikację. Intuicja, a także rzeczywista świadomość „funkcji” całego organizmu harmonijnie połączone z umysłem mogą być przedmiotem badania i doświadczania umysłu aktywnego i świadomości będącej jego wytworem, a dalej prowadzić do poznania i zrozumienia, jaka jest rola umysłu ze świadomością w całym mikro i makro świecie, jako byt niezależny i którego on jest częścią.

Warsztaty i laboratoria

Wracając do głównego kierunku działań fundacji, czyli warsztatów i laboratoriów, pragnę zwrócić uwagę na dwa podstawowe założenia, jakie będą charakteryzowały docelowo ich specyfikę.

Zasady uczestnictwa

Pierwsza mówi o tym, że wszyscy uczestnicy warsztatów występują, jako równi sobie partnerzy, co implikuje, że nie będzie miał tu zastosowania podział na guru, nauczyciela, mistrza, trenera, czy terapeutę, a z drugiej strony ucznia. Każdy uczestnik jest równy drugiemu. W spotkaniach, razem będą oni dzielić się swoim doświadczeniem i własną wiedzą, jako równi sobie.

Druga zasada mówi, że wszelka wiedza intelektualna, jak i praktyczna, którą będą dzielić się uczestnicy, musi pochodzić z ich własnych doświadczeń, przemyśleń bez odwoływania się do autorytetów, teorii, filozofii już istniejących, niezależnie z jakich kultur pochodzą. Nie znaczy to, że jeżeli jakaś idea, czy wiedza pochodząca skądinąd stanie się ich rozumieniem kolei rzeczy, poprzez własne doświadczenie, jest wyłączona z możliwości przekazu. Przekaz ten, jednak będzie opierać się tyko na autorytecie samych uczestników zdarzeń, ponieważ taka forma gwarantuje głębokie przekonanie do wartości przedstawianych i możliwości wymiany ich pomiędzy uczestnikami. To rodzaj obopólnego zaufania, który całą generowaną energię ma skupiać w jeden bezstratny strumień.

Cel laboratoriów

Laboratoria służyć będą poszukiwaniom szeroko rozumianym, tak jednak, by w jak najmniejszym stopniu były obarczone trendami wynikającymi z dorobku kultury współczesnej, jak i cywilizacji technicznej. W ogólnym zarysie, a przynajmniej początkowym okresie funkcjonowania, będą to działania zmierzające do poszukiwania, odkrywania nowych form komunikacji międzyludzkiej poprzez:

• Laboratorium filozoficzne – dyskusje, w których rozważanie sensu i celu istnienia życia człowieka będą kierunkiem do dalszych poszukiwań i rozwoju.
• Laboratorium medytacji – celem tych działań ma być między innymi badanie i poszukiwanie możliwości komunikacji pozasłownej między uczestnikami, a także generowanie energii w celu wykorzystania jej w innych konstruktywnych działaniach.
• Laboratorium dźwięku – badające, czym jest dźwięk, muzyka, rytm, jego pochodzenie, podłoże, wpływ i znaczenie wibracji dźwięku na organizm człowieka, badanie instrumentów współczesnych, jak i archaicznych i ich roli, jaką mogą odgrywać w komunikacji wzajemnej.
• Laboratorium ruchu – to badanie szeroko pojmowanego każdego ruchu, jak choćby i gestu, jako źródła komunikacji i aktywności i kryjących się w nim możliwości, to także badanie ruchu w relacji pomiędzy ciałem, a umysłem.
• Kolejnym etapem będzie próba połączenia prac z poszczególnych obszarów w jedno wspólne poszukiwanie i doświadczenie.

LW